ABŞ prezidenti Donald Tramp fevralın 12-si səhər Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə telefonla danışıb. Məlumatı Tramp "TruthSocial" səhifəsində paylaşıb.

"Biz Ukrayna, Yaxın Şərq, energetika, süni intellekt, dolların gücü və digər mövzuları müzakirə etdik. Hər ikimiz xalqlarımızın böyük tarixi haqqında fikir mübadiləsi apardıq", - deyə Tramp yazıb.

Amerika liderinin sözlərinə görə, tərəflər bir-birinə qarşılıqlı səfərlər barədə razılığa gəliblər: "Həmçinin razılaşdıq ki, müvafiq komandalarımız [Ukraynadakı müharibəni dayandırmaq üçün] dərhal danışıqlara başlasın".

Ukrayna üzrə danışıqlar prosesini aparmaq üçün Tramp dövlət katibi Marko Rubio, Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin (CIA) direktoru Con Retkliff, milli təhlükəsizlik üzrə müşavir Maykl Uolts və xüsusi elçi Stiv Uitkoff daxil olmaqla, yüksəkvəzifəli məmurlardan ibarət komanda təyin edib.

Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov prezidentlərin söhbətinin təxminən saat yarım davam etdiyini bildirib. Onun sözlərinə görə, Putin Trampın Moskva və Vaşinqtonun birlikdə işləməli olduğu tezisini dəstəkləyib.

+++

D.Tramp rusiyalı həmkarı V.Putinlə danışıqlardan dərhal sonra Ukrayna lideri Volodimir Zelenski ilə telefon danışığı aparıb.

Daha əvvəl Kreml rəhbəri ilə söhbətini şərh edən Tramp Zelenskiyə "indi" zəng vuracağını bildirmişdi.

"Uzun söhbət idi. Sülhə nail olmaq imkanları haqqında... Skott Bessent ilə söhbətimizi və təhlükəsizlik, iqtisadi və resurs əməkdaşlığı ilə bağlı yeni sazişimizin hazırlanmasını müzakirə etdik", - Zelenski sosial şəbəkədə yazıb.

Pentaqon rəhbəri: Ukraynanın müharibədən əvvəlki sərhədlərinə qayıtması qeyri-realdır

ABŞ müdafiə naziri Pit Heqset Ukraynanın 2014-cü ildən əvvəlki sərhədlərinə qayıtmasını və Rusiya tərəfindən ilhaq edilmiş Krımın geri qaytarılmasını "qeyri-real" adlandırıb. O həmçinin qeyd edib ki, Ukraynanın NATO-ya üzvlüyü Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin həllinin tərkib hissəsi kimi nəzərdən keçirilmir.

Heqset bu açıqlamaları NATO-nun Brüsseldəki mənzil-qərargahında Ukraynanın müttəfiq ölkələrinin toplantısında edib. Pentaqon rəhbəri onu da vurğulayıb ki, Kiyev və Moskvanın hansı şərtlərlə atəşkəsə nail olmasından asılı olmayaraq, ABŞ Ukraynada öz qoşunlarını yerləşdirməyəcək və ABŞ ordusu regionda sülhün heç bir qarantiyasının hissəsi olmayacaq.

"Biz də sizin kimi Ukraynaya sülh və firavanlıq arzulayırıq. Ancaq başa düşməliyik ki, Ukraynanı 2014-cü ildən əvvəlki sərhədlərinə qaytarmaq hədəfi real deyil. Belə bir xəyali hədəfin dalınca qaçmaqla biz müharibə və iztirabları yalnız uzadacağıq", - nazir bildirib.

Xatırlatma

2022-ci il fevralın 24-də Rusiya Ukraynaya yenidən təcavüzə başlayıb. Doqquz il əvvəl də Rusiya Ukraynanın bir hissəsini-Krımı tutmuşdu. Onda Rusiyaya sanksiyalar tətbiq edilməyə başlanmışdı. Yeni müharibədən sonra Qərb və dünyanın bir sıra ölkələri Rusiyaya sanksiyaları genişləndirib.

Hazırda Ukrayna ərazisinin (603 min 628 kv.km) 20 faizindən çoxu işğal altındadır.

Ermənistan parlamenti "Ermənistanın Avropa İttifaqına daxil olması prosesinin başlanması haqqında" qanun layihəsini ilk oxunuşda qəbul edib.

Qanun layihəsinin lehinə 63 deputat, əleyhinə isə 7 deputat səs verib.

Hakim partiyanın deputatlarının fikrincə, "bu layihə Avropa İttifaqına üzvlük üçün müraciət deyil, Avropa İttifaqına mesajdır, siyasi iradənin ifadəsidir".

Lakin müxalif "Ermənistan" fraksiyasının deputatlarının fikrincə, layihə "seçkilər ərəfəsində biabırçı blef, daxili siyasi məqsədlər üçün həyata keçirilən xarici siyasi avantüradır".

"Ermənistan" fraksiyası səsvermədə iştirak etməyib.

23 yanvar

Paşinyan: Böyük ehtimalla parlament Aİ-yə üzvlük layihəsini qəbul edəcək

Ermənistan parlamentində "Avropa İttifaqına üzvlük prosesinin başlanması haqqında" qanunvericilik təşəbbüsü hələ müzakirəyə çıxarılmasa da, baş nazir Nikol Paşinyan bu qanunun qəbul olunacağına inandığını bildirib.

Davosda keçirilən Dünya İqtisadi Forumunda iştirak edən Ermənistan hökumət başçısı panel müzakirəsində bu haqda məlumat verib.

"Əslində bu, vətəndaş cəmiyyətinin təşəbbüsü idi. Onlar Ermənistanın Avropa İttifaqına üzvlük prosesinə başlamaqla bağlı qanun layihəsi təqdim etdilər. Hökumətimiz bunu təsdiqlədi və parlamentimizin bu qanunu qəbul edəcəyi ehtimalı çox yüksəkdir. Bu, hüquqi baxımdan o deməkdir ki, biz Avropa İttifaqına daha da yaxınlaşmaq prosesinə başlayırıq. Niyə Avropa İttifaqına yaxın olmaq istəyirik? Çünki biz demokratik bir ölkəyik", – baş nazir bildirib.

Yanvarın 9-da hökumət Ermənistanın Avropa İttifaqına qoşulma prosesinə başlamaq haqqında qanun layihəsini təsdiqləyib. Layihənin müəllifləri Qərbpərəst "Avroreferendum" partiyasının üzvləridir. Onlar qanun layihəsini parlamentə təqdim etmək üçün qanunla tələb olunan 50 mindən çox imza toplamışdılar.

Moskva elə həmin gün Ermənistan hökumətinin bu qərarına reaksiya verib. Rusiya baş nazirin müavini bu addımı Avrasiya İqtisadi İttifaqından çıxışın başlanğıcı kimi gördüklərini və bu vəziyyəti nəzərə alaraq Yerevana qarşı iqtisadi siyasət hazırlayacaqlarını bəyan edib.

Türkiyə və Türkmənistan türkmən təbii qazının Türkiyəyə nəqlinin asanlaşdırılmasına dair saziş imzalayıblar. "Reuters" xəbər verir ki, bunu fevralın 11-də Türkiyənin energetika naziri Alparslan Bayraktar bildirib.

Nazirin sözlərinə görə, Türkiyənin dövlətə məxsus boru kəməri operatoru BOTAŞ ilə Türkmənistanın "Turkmengaz" şirkəti arasında bağlanmış saziş qaz axınının martın 1-dən başlanmasını hədəfləyir.

Türkiyə ildə 50 milyard kubmetrdən çox qaz istehlak edir. Ölkə qaz tələbatını Rusiya, Azərbaycan və İrandan boru kəməri vasitəsilə nəql olunan qazla yanaşı, müxtəlif tədarükçülərdən mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) idxalı ilə qarşılayır.

"Uzun illər üzərində çalışdığımız bu anlaşma iki ölkə arasındakı strateji əməkdaşlığı daha da irəli aparacaq, eyni zamanda ölkəmizin və regionumuzun təbii qaz təchizatı təhlükəsizliyini gücləndirəcəyik", – nazir Bayraktar bəyanatında bildirib. O, daha əvvəl Türkiyənin Türkmənistandan illik 2 milyard kubmetr qaz ala biləcəyini bildirmişdi. Qazın İranın mövcud təbii qaz şəbəkəsi vasitəsilə nəql edilməsi gözlənilirdi.

Türkmənistan hökumətinin nümayəndəsi də ilkin mərhələdə ildə 2 milyard kubmetr qazın İran vasitəsilə tədarükünün mümkün olduğunu qeyd edib. O, həmçinin Türkmənistandan Azərbaycana və oradan Türkiyəyə qədər Xəzər dənizi dibindən qaz boru kəməri tikintisi ilə bağlı ayrıca layihənin də ölkələr arasında uzunmüddətli əməkdaşlıq çərçivəsində müzakirə olunduğunu bildirib.

Yeni saziş çərçivəsində tədarük ediləcək qazın həcmi və İran vasitəsilə tranzitin dəqiq şərtləri barədə ətraflı məlumat verilməyib.

Kreml qaytarılacaq rusiyalı məhbusun adını açıqlamır

Rusiyada həbsdə olmuş amerikalı müəllim Mark Foqelin azadlığa çıxması ABŞ və Rusiya arasında uzun müddətdir davam edən intensiv danışıqların nəticəsində mümkün olub.

TASS bildirir ki, bunu Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov gündəlik mətbuat brifinqində deyib.

"Daha əvvəl də bildirdiyimiz kimi, son vaxtlar müvafiq departamentlər vasitəsilə iş intensivləşdirilib, təmaslarımız olub. Bu təmasların nəticəsi Foqelin, eləcə də hazırda ABŞ-də həbsdə olan Rusiya Federasiyası vətəndaşlarından birinin azadlığa buraxılması oldu. O, yaxın günlərdə Rusiyaya qaytarılacaq", - Peskov azad olunmuş rusiyalı məhbusunu adını çəkmədən deyib.

+++

ABŞ prezidenti Donald Tramp fevralın 11-də Moskvada azadlığa buraxılan amerikalı müəllim Mark Foqeli Ağ evdə qarşılayıb.

Prezident Tramp Rusiya tərəfinin Foqelin azad olunmasına razılaşmaqla "çox ədalətli" davrandığını vurğulayıb və fevralın 12-də daha bir amerikalının sərbəst buraxılacağına işarə edib.

Tramp bildirib ki, amerikalı müəllimin üç il yarım Rusiya həbsxanasında qaldıqdan sonra geri qaytarılması Rusiyanın Ukraynadakı müharibə baxımından xoş niyyətinin göstəricisidir.

"Düşünürəm ki, bu, müharibənin bitməsində çox vacib bir element, bir hissəsi ola bilər", – Tramp bildirib.

O, fevralın 12-də kimin azad ediləcəyi barədə ətraflı məlumat verməyib və hətta həmin şəxsin hazırda Rusiyada saxlanılıb-saxlanılmadığını da təsdiqləməyib. Tramp həmin şəxsin "çox xüsusi" olduğunu və mediaya tanış birisi kimi xarakterizə edib.

Bu mübadilə çərçivəsində Rusiyanın nə aldığı bəlli deyil. Jurnalist ABŞ prezidentindən Rusiyanın bu razılaşma qarşılığında nə əldə etdiyini soruşduqda o, "çox şey yox" cavabını verib.

Rusiya amerikalı məhbus Mark Foqeli azad edib

ABŞ prezidentinin Yaxın Şərq üzrə müşaviri Stiv Uitkoff Rusiyanı amerikalı məhbus Mark Foqel ilə birlikdə tərk edib. Bu barədə Ağ ev məlumat verib.

Trampın milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Mayk Uoltsun bəyanatında deyilir ki, Foqel mübadilə nəticəsində azad olunub. Onun kimə dəyişdirildiyi açıqlanmır. ABŞ hakimiyyəti öz vətəndaşının buraxılmasını Rusiyanın "xoş məramının təzahürü" və Ukrayna münaqişəsinə son qoyulması yolunda "yaxşı işarə" adlandırır.

Vaşinqtondan şəxsi təyyarənin Moskvaya eniş etdiyini Rusiya mediası hələ fevralın 11-i səhər saatlarında yazırdı. Eyni zamanda, Kreml Trampın ən yaxın adamlarından birinin Moskvaya mümkün gəlişi ilə bağlı məlumatı olmadığını bildirirdi. Prezidentin mətbuat katibi Dmitri Peskov onunla təmasların planlaşdırılmadığını deyirdi.

Mübadilə fevralın 14-16-da keçiriləcək və Ukraynada müharibənin dayandırılmasına həsr olunacaq Münhen Təhlükəsizlik Konfransından bir qədər əvvəl baş tutub.

Xatırlatma

M.Foqel Birləşmiş Ştatların Rusiyadakı səfirliyinin keçmiş əməkdaşıdır. 2022-ci ilin yayında Rusiya məhkəməsi onu narkotik qaçaqmalçılığı ittihamı ilə 14 il həbs cəzasına məhkum edib.

Amerikalı 2021-ci ilin avqustunda Moskvanın Şeremetyevo hava limanında saxlanılıb. Onun üzərindən narkotik aşkar edilib. Həbs olunduğu zaman Foqel Moskva ingilis-Amerika məktəbində müəllim işləyirdi və artıq diplomatik statusu yox idi.

Məhkəmənin mətbuat xidmətindən verilən məlumata görə, ABŞ vətəndaşı günahını tamamilə etiraf edib. Foqel onurğa əməliyyatından sonra tibbi səbəblərdən marixuana istifadə etdiyini söyləyib. Bunu onun tibbi kitabçasındakı qeyd də təsdiqləyir. Foqel Rusiyada tibbi marixuana qadağasından xəbərsiz olduğunu deyib.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski Ukrayna qüvvələri tərəfindən Rusiyanın Kursk bölgəsində ələ keçirilmiş ərazilərin Rusiya tərəfindən işğal olunmuş torpaqlarla mübadiləsini təklif etməyi planlaşdırdığını bildirib. Ukrayna prezidenti bunun ancaq əgər iki tərəf müharibəyə son qoymaq üçün danışıqlar masasına əyləşərsə, baş tuta biləcəyini qeyd edib.

"Biz bir ərazini başqa bir ərazi ilə dəyişəcəyik", – Zelenski "The Guardian" qəzetinə müsahibəsində bildirib. Lakin o, Kursk bölgəsinin bir hissəsi müqabilində Kiyevin Moskvadan hansı ərazini tələb edəcəyini bilmədiyini əlavə edib.

"Mən bilmirəm, buna baxacağıq. Amma bütün torpaqlarımız vacibdir, burada heç bir prioritet yoxdur", – Zelenski fevralın 11-də dərc olunan müsahibəsində deyib. O, əvvəllər Rusiyanın 2022-ci ildə genişmiqyaslı işğala başladıqdan sonra ələ keçirdiyi hər hansı Ukrayna ərazisindən imtina etməyə razı olmayıb.

Fevralın 14-də Münhen Təhlükəsizlik Konfransı çərçivəsində ABŞ-nin vitse-prezidenti Ceyms Devid Vens və digər amerikalı rəsmilərlə görüşəcək Zelenski ciddi danışıqlara hazır olduğunu vurğulayıb.

Prezident Zelenskinin sözügedən müsahibəsi Rusiyanın Kiyevə növbəti ölümcül raket zərbəsi endirməsinə saatlar qalmış dərc edilib.

"Pulumuzu geri istəyirəm"

Vaşinqtonun Kiyevə dəstəyini davam etdirməsinə şübhə ilə yanaşan ABŞ prezidenti Donald Tramp müharibənin həllinə çalışır və son günlər diplomatik səyləri artırıb.

Tramp ABŞ-nin Ukraynaya ayırdığı yardımların xərclərindən kəskin şikayətlənir və Vaşinqtonun bunun əvəzində nəsə tələb edəcəyini bildirib.

"Onlar razılığa gələ də bilərlər, gəlməyə də bilərlər. Onlar nə vaxtsa Rusiyanın bir hissəsi ola bilərlər. Olmaya da bilər. Amma pulumuz oradadır və mən onu geri istəyirəm", – Tramp fevralın 10-da "Fox News"a müsahibəsində bildirib.

Zelenski "The Guardian"a müsahibəsində deyib ki, ötən il o, Trampa müharibəni bitirmək üçün razılaşmanın bir hissəsi kimi Birləşmiş Ştatların Ukraynanın nadir torpaq minerallarına prioritet çıxış əldə etməsi ideyasını təklif edib.

Ukrayna prezidentinin sözlərinə görə, ölkəsi Avropanın ən böyük uran və titan ehtiyatlarına malikdir. Zelenski əlavə edib ki, o, Trampa bu ehtiyatların Rusiya nəzarətinə keçməsinin, Şimali Koreya, Çin və ya İranla paylaşılmasının Vaşinqtonun maraqlarına uyğun olmayacağını deyib.

Tramp son vaxtlar nadir torpaq minerallarının Ukrayna müharibəsi ilə bağlı mümkün razılaşmanın bir hissəsi ola biləcəyini vurğulayıb və ABŞ maliyyə naziri Skott Bessantın Ukraynaya gedərək bu resursları müzakirə edəcəyini deyib.

Zelenski həmçinin Ukraynanın təhlükəsizliyi üçün ABŞ-nin hərbi dəstəyinin davam etməsinin vacib olduğunu vurğulayıb.

"Amerikasız təhlükəsizlik zəmanətləri, real təhlükəsizlik zəmanətləri deyil", –Zelenski bildirib və yenidən ABŞ istehsalı olan "Patriot" hava hücumundan müdafiə sistemlərinin artırılması üçün çağırış edib.

ABŞ prezidenti Donald Tramp İranın nüvə proqramı ilə bağlı Tehranla razılaşmanın əldə olunacağına inandığını deyib. Prezident Tramp hesab edir ki, Tehran danışıqlar aparmağa və hərbi variantın gündəmə gələ biləcəyi gərginliyin qarşısını almağa istəklidir.

Fevralın 10-da "Fox News"a müsahibə verən ABŞ lideri deyib ki, İran rəsmiləri razılaşma əldə olunmazsa, mümkün nəticələrdən "narahat və qorxmuş" durumdadırlar.

"Hamı düşünür ki, İsrail bizim köməyimizlə və ya icazəmizlə gedib onlara ağır zərbələr endirəcək. Mən isə bunun baş verməməsini istərdim", – Tramp bildirib

"Siz İranın nüvə silahına sahib olmasına icazə verə bilməzsiniz, lakin onları dayandırmağın iki yolu var: bombalarla və ya yazılı kağız parçası ilə.... Məncə, İran saziş bağlamaq istərdi və mən də bombalamadan onlarla razılığa gəlmək istərdim", - Tramp əlavə edib.

O, razılaşmanın əhatə dairəsi barədə əlavə təfərrüat verməyib.

Ötən həftə İranın ali dini rəhbəri Əli Xamenei ABŞ ilə nüvə danışıqları perspektivini rədd edərək belə danışıqların İranın problemlərini çözməyəcəyini bildirib.

Fevralın 4-də Tramp İranın neft ixracına zərbə vurmaq və nüvə proqramını ləngitmək məqsədilə bu ölkəyə qarşı "maksimum iqtisadi təzyiq" siyasətini bərpa etmək üçün sərəncam imzalayıb. Tehran isə nüvə proqramının dinc məqsədlər üçün olduğunu iddia edir.

Fevralın 10-da prezident Donald Tramp ABŞ-yə idxal olunan bütün polad və alüminium məhsullarına 25 faiz tarif tətbiq olunduğunu elan edib.

O, alüminium üçün tarif dərəcəsini əvvəlki 10 faizdən 25 faizə yüksəltməklə yanaşı, həm də ölkə istisnalarını, kvota razılaşmalarını, hər iki metal üçün məhsula xas tarif istisnalarını ləğv edən fərmanlar imzalayıb.

Ağ ev rəsmisi qərarların martın 4-dən qüvvəyə minəcəyini bildirib.

Yeni tariflər əvvəllər istisnalar çərçivəsində Birləşmiş Ştatlara Kanada, Braziliya, Meksika, Cənubi Koreya və digər ölkələrdən rüsumdan azad şəkildə gətirilən milyonlarla ton polad və alüminium idxalına şamil ediləcək.

Tramp Ağ evdə jurnalistlərə bildirib ki, bu addım metallara tətbiq olunan tarifləri sadələşdirəcək. "Bu, istisna və ya güzəştlər olmadan 25 faizdir. Mənşəyindən asılı olmayaraq, bütün ölkələrə şamil olunur", –o vurğulayıb.

Tramp ABŞ ilə ticarət kəsiri səbəbindən Avstraliyanın polad tariflərindən azad olunmaq tələbinə "xüsusi diqqətlə" yanaşacağını bildirib.

Prezidentin ticarət müşaviri Piter Navarro isə son tədbirlərin ABŞ-nin polad və alüminium istehsalçılarına dəstək olacağını, həmçinin ölkənin iqtisadi və milli təhlükəsizliyini gücləndirəcəyini söyləyib: "Bu, yalnız ticarətlə məhdudlaşmır. Məqsəd, ABŞ-nin polad və alüminium kimi strateji sahələrdə xarici ölkələrə möhtac qalmamasını təmin etməkdir".

Mütəxəssislər isə hesab edir ki, bu tariflər qlobal iqtisadiyyatda dalğalanmalara səbəb ola bilər.

ABŞ hökuməti və Amerika Dəmir və Polad İnstitutunun məlumatlarına görə, ölkəyə ən çox polad idxal edən dövlətlər Kanada, Braziliya və Meksika, daha sonra isə Cənubi Koreya və Vyetnamdır.

İlk prezidentlik müddətində Tramp polad idxalına 25 faiz və alüminiuma 10 faiz tariflər tətbiq edib, lakin daha sonra ABŞ-nin bəzi ticarət tərəfdaşlarına - Kanada, Meksika və Braziliyaya rüsumsuz ticarət kvotası verib. Trampdan sonra prezident Co Bayden bu kvotaları Böyük Britaniya, Yaponiya və Avropa İttifaqına da şamil edib.

Aİ: Əsaslandırılmamış tariflər cavabsız qalmayacaq

Avropa Komissiyası ABŞ prezidenti D.Trampın yeni tariflərlə bağlı qərarına münasibət bildirib.

Avropa Komissiyasının rəsmi saytında komissiyanın prezidenti Ursula Fon der Lyayenin adından bəyanat dərc olunub.

Bəyanatda Fon der Lyayen ABŞ-nin Avropadan idxal olunan polad və alüminiuma tarif vergisi tətbiq etmək qərarından "dərin təəssüf hissi" keçirdiyini bildirib.

"Tariflər vergilərdir - biznes üçün pis, istehlakçılar üçün daha pis. Avropa İttifaqına tətbiq olunan əsaslandırılmamış tariflər cavabsız qalmayacaq - onlar qəti və mütənasib əks tədbirlərə səbəb olacaq. Avropa İttifaqı öz iqtisadi maraqlarını qorumaq üçün hərəkətə keçəcək. Biz işçilərimizi, müəssisələrimizi və istehlakçılarımızı qoruyacağıq", - açıqlamada vurğulanır.

Fevralın 10-da Yelisey sarayında Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın Fransa prezidenti Emmanuel Makron ilə görüşü olub.

Ermənistan hökuməti mətbuat xidmətinin məlumatına görə, Makron Ermənistan və Fransa arasında çoxsahəli əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsinin vacibliyini vurğulayıb, Ermənistanın inkişafı və sabitliyinin təmin olunması işində Fransanın dəstəyini bir daha təsdiqləyib.

Paşinyan səmimi qəbula görə minnətdarlığını bildirib və qeyd edib ki, 2024-cü il Ermənistanla Fransa arasında münasibətlərdə son dərəcə dinamik il olub. Onun sözlərinə görə, iki ölkənin rəhbərləri və müvafiq idarələr səviyyəsində bir çox görüşlər keçirilib, müntəzəm təmaslar davam etdirilir və hazırda Ermənistan-Fransa münasibətləri yeni səviyyəyə yüksəlib.

İki ölkə liderləri iqtisadiyyat, infrastruktur, yol tikintisi, energetika, təhsil və turizm kimi sahələrdə ikitərəfli əməkdaşlığın inkişafını, birgə layihələrin reallaşdırılması perspektivlərini müzakirə ediblər.

Tərəflər Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh prosesinə, sərhədlərin demarkasiyası prosesinin inkişafına və "Sülh kəsişməsi" layihəsi çərçivəsində regional kommunikasiyaların açılmasına da toxunublar. Paşinyan Ermənistan hökumətinin sülh gündəminə sadiqliyini vurğulayıb. Regional əhəmiyyətli bir sıra digər məsələlər də müzakirə olunub.

Bundan əlavə, Ermənistan və Avropa İttifaqı arasında gələcək əməkdaşlığın perspektivləri, eləcə də Ermənistanda demokratik islahatların təşviqi ilə bağlı fikir mübadiləsi aparılıb.

N.Paşinyan Parisdə ikigünlük işgüzar səfərdədir, o burada süni intellekt məsələləri üzrə sammitdə iştirak edəcək.

Son illər Azərbaycan və Fransa arasında müəyyən gərginlik müşahidə edilir. Azərbaycan Fransa hökumətini onunla Qarabağ məsələsi ilə bağlı uzun illərdir münaqişədə olan Ermənistanı himayə etməkdə, onu silahlandırmaqda günahlandırır. Fransa rəsmiləri Azərbaycan və Ermənistan məsələsində tərəf tutmaqları ilə bağlı iddiaları qəbul etmirlər, sadəcə regionda sabitlik istədiklərini bildirirlər.

Xatırlatma

Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Qarabağ münaqişəsi Azərbaycanla Ermənistan arasında toqquşmalar doğurub. O dövrdə Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi və civarındakı 7 rayon işğal edilmişdi.

Azərbaycan 2020-ci ildə 44 günlük müharibə və 2023-cü ildə birgünlük əməliyyatla ərazi bütövlüyünü bərpa edib. Son bir neçə ildə hər iki ölkə arasında həm Avropa İttifaqı, həm də Rusiyanın vasitəçiliyi ilə ayrıca danışıqlar aparılsa da, hələlik, sülh sazişi imzalanmayıb.

Tərəflər 2023-cü ildən sərhədlərin delimitasiyasına dair birbaşa danışıqlara başlayıblar.

Rumıniya prezidenti Klaus Yohannis müxalifətin onu impiçment etmək üçün cəhd göstərdiyi bir dövrdə istefa verdiyini açıqlayıb.

"Rumıniyanı bu böhrandan xilas etmək üçün prezident vəzifəsindən istefa verirəm", - o, emosional çıxışında bildirib və fevralın 12-də vəzifəsindən gedəcəyini əlavə edib.

65 yaşlı prezident 2014-cü ildən bu vəzifədədir və iki beşillik müddətini tamamlamışdı. Ancaq dekabrda sağçı və Rusiya tərəfdarı olan Kalin Corceskunun gözlənilmədən prezident seçkisinin birinci turunda qalib gəlməsinin ardından Konstitusiya Məhkəməsi səsvermənin nəticələrini ləğv etmiş və Yohannisdən dekabrın ortalarında başa çatan prezidentlik müddətindən sonra da səlahiyyətlərinə davam etməsini istəmişdi.

Məhkəmə müstəqil namizəd olaraq çıxış edən Corceskunun, ehtimal, Rusiya tərəfindən təşkil olunan sosial media (TikTok) kampaniyasından faydalandığını göstərən təhqiqat sənədlərinə istinad etmişdi. Moskva isə seçkilərə müdaxiləni inkar edib.

Prezident Yohannisin istefası təsdiqləndikdən sonra Senatın lideri İlie Bolojan müvəqqəti olaraq prezident vəzifəsini icra edəcək.

Rumıniyada yeni prezident seçkisi mayın 4-də keçiriləcək.

ABŞ prezidenti Donald Tramp rusiyalı həmkarı Vladimir Putinlə danışdığını və Ukraynadakı müharibənin başa çatdırılması istiqamətində irəliləyiş əldə etdiklərinə inandığını bildirib.

"Putinlə belə bir söhbətim olub... Mən daha çox belə danışıqlar aparmağı gözləyirəm. Biz bu müharibəni bitirməliyik", – Tramp Nyu-Orleanda keçirilən Amerika futbolu çempionatı – "Super Bowl"a gedərkən təyyarədə jurnalistlərə bildirib.

"Əgər biz danışıqlar aparırıqsa, bu barədə sizə məlumat vermək istəmirəm. Amma inanıram ki, irəliləyiş əldə edirik. Biz Ukrayna-Rusiya müharibəsini dayandırmaq istəyirik", – o əlavə edib. Tramp danışıqların inauqurasiyasından əvvəl, yoxsa prezidentliyə başladıqdan sonra keçirdiyi barədə məlumat verməyib.

ABŞ dövlət başçısı administrasiyasının ukraynalı rəsmlərlə də təmasda olduğunu bildirib: "Biz hər iki tərəflə də danışırıq".

Prezident Trampın bu açıqlamaları Rusiya-Ukrayna müharibəsi ilə bağlı diplomatiyada mühüm bir həftənin başlanğıcına təsadüf edir.

Fevralın 14-də başlayacaq Münhen Təhlükəsizlik Konfransı çərçivəsində Ağ evin Rusiya və Ukrayna üzrə əsas nümayəndəsi Kit Kelloqun, həmçinin ABŞ vitse-prezidenti Ceyms Devid Vensin Zelenski ilə görüşlər keçirəcəyi gözlənilir. Dövlət katibi Marko Rubio və müdafiə naziri Pit Heqset isə Münhendə olacaqlar.

Tramp müharibəni bitirəcəyinə söz versə də, bunu necə edəcəyinə dair hələ ictimai şəkildə detallı plan təqdim etməyib.

Fevralın 8-də "The New York Post" tərəfindən dərc olunan müsahibədə Tramp ilk dəfə Putinlə danışdığını bildirib. Lakin o, söhbətin nə vaxt baş verdiyini açıqlamayıb və əlavə təfərrüat verməyib.

Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov isə buna münasibət bildirərkən iki liderin danışmış olmasının mümkün olduğunu və bu barədə xəbərlə tanış olduğunu deyib.

"Vaşinqton administrasiyası fəaliyyətini davam etdirərkən müxtəlif formatlarda təmaslar baş verir və bu, müxtəlif kanallar vasitəsilə aparılır", – Peskov fevralın 9-da jurnalistlərə bildirib.

"Təbii ki, bu çoxsaylı təmasların fonunda mən şəxsən bəzi məsələlərdən xəbərdar olmaya və ya məlumatım olmaya bilər. Buna görə də bu barədə nə təsdiq, nə də təkzib verə bilərəm", - Putinin mətbuat katibi bildirib.

Fevralın 10-da Rusiya xarici işlər nazirinin müavini Mixail Qaluzin isə dövlət mediasına açıqlamasında Moskvanın danışıqlar aparmağa əsas verəcək qədər ciddi heç bir təklif almadığını bildirib.

Prezident Tramp fevralın 7-də bildirib ki, yaxın zamanda Zelenski ilə görüşə bilər. O, təfərrüat verməsə də, görüşün Vaşinqtonda keçirilə biləcəyini qeyd edib və əlavə edib: "Mən Kiyevə getməyəcəyəm".

Ukrayna prezidenti Zelenski isə Trampın Putinə təzyiq göstərərək müharibəyə son qoya biləcəyinə inandığını bildirib.

Fevralın 7-də Britaniyanın ITV telekanalına verdiyi müsahibədə Zelenski Ukrayna və Rusiya arasında danışıqların mümkün olduğunu, lakin bunun yalnız Qərbin Kiyevə dəstəyini davam etdirdiyi təqdirdə reallaşa biləcəyini vurğulayıb.

"Əgər ABŞ və Avropanın bizi tərk etməyəcəyinə, dəstək və təhlükəsizlik zəmanətləri verəcəklərinə əmin olsam, o zaman istənilən formatda danışıqlara hazır olaram", –Zelenski bildirib.

Rusiya parlamentinin beynəlxalq məsələlər komitəsinin sədri Leonid Slutski dövlət mediasına açıqlamasında Tramp-Putin görüşünün hazırlanmasının irəliləmiş mərhələdə olduğunu və fevral və ya mart aylarında baş tuta biləcəyini bildirib. Lakin Kreml bu məlumatı təsdiqləməyib.

Putin bir neçə dəfə Trampla müzakirəyə açıq olduğunu bildirsə də, ciddi ərazi güzəştlərini istisna edib və Kiyevin NATO-ya qoşulmaq niyyətindən imtina etməli olduğunu təkid edib.

Almaniya kansleri Olaf Şolts Ukraynaya uzaqmənzilli "Taurus" raketlərinin göndərilməsini bir daha istisna edib. O, Rusiyanın dərinliklərinə qədər "dağıdıcı silahlar" çatdıracaq addımlara qarşı çıxaraq, bu məsələdə daha açıq mövqe sərgiləyən mühafizəkar siyasi rəqibi Fridrix Mertsi tənqid edib.

"Mən dağıdıcı silahların Rusiyanın dərinliklərinə göndərilməsini doğru hesab etmirəm", – Şolts fevralın 9-da, iki həftə sonra keçiriləcək milli seçkilər ərəfəsində yayımlanan 90 dəqiqəlik televiziya debatında bildirib.

"Hesab edirəm ki, bu, Almaniya qarşısında məsuliyyət daşıyan birinin atmamalı olduğu addımdır", – Şolts əlavə edib.

Mühafizəkar Xristian Birliyin (CDU/CSU) lideri və Şoltsun mərkəz-sol Xristian Demokrat Partiyasına (SPD) qarşı sorğularda üstünlük qazanan F.Merts isə Ukraynaya "Taurus" raketlərinin göndərilməsi mövzusunda mövqeyinin "həmişə çox aydın" olduğunu bildirib.

"Mən həmişə bildirmişəm ki, qanadlı raketlərin tədarükü Avropa İttifaqı səviyyəsində qərara alınmalıdır. ABŞ tədarük edir, Fransa tədarük edir, Britaniya tədarük edir; biz də tədarük etməli idik", – Merts vurğulayıb.

İlkin rəy sorğuları debatda hər iki siyasətçinin çıxışını təxminən bərabər qiymətləndirib.

Şolts və Merts fevralın 19-da yenidən üz-üzə debatda görüşəcəklər. Bundan əvvəl, fevralın 16-da isə onlar "Almaniya üçün Alternativ" (AfD) partiyasının lideri Alisa Vaydel və Yaşıllar Partiyasından vitse-kansler Robert Habek ilə dördtərəfli debatda iştirak edəcəklər.

Qarabağdakı keçmiş separatçı rejimin keçmiş "müdafiə naziri" Cəlal Harutyunyan Yerevanda 5.5 il həbs cəzasına məhkum edilib. O, 2020-ci ildə 44 günlük Qarabağ müharibəsi zamanı hərbi əməliyyatlarda uğursuzluqlarda da təqsirli bilinib.

Müharibədə yaralanmış Harutyunyan özünü təqsirli bilməyib, hökmdən şikayət verəcəyini deyib.

Onun vəkili isə AzadlıqRadiosunun erməni xidmətinə deyib ki, "günahkarlar var, ancaq Harutyunyan onların siyahısında deyil".

Xatırlatma

Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Qarabağ münaqişəsi Azərbaycan və Ermənistan arasında toqquşmalar doğurmuş, Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi və ətrafındakı 7 rayon işğal edilmişdi. Bakı 2020-ci ildə 44 günlük müharibə nəticəsində həmin 7 rayona, Qarabağınsa bir hissəsinə nəzarətini bərpa etmişdi.

Azərbaycan 2023-cü il sentyabrın 19-20-də Qarabağda "lokal antiterror tədbirləri" elan etmiş, Yerevansa bunu "etnik təmizləmə" adlandırmışdı.

Qarabağdakı separatçı qurumun son rəhbəri Samvel Şahramanyan yeni ilədək bu qurumun fəaliyyətini dayandıracağını açıqlamış, ancaq Ermənistana getdikdən sonra bu qərarından vaz keçdiyini bildirmişdi. Qarabağdan Ermənistana əhali köçü də o vaxt baş vermişdi.

Hər iki ölkə arasında həm Avropa İttifaqı, həm də Rusiyanın vasitəçiliyi ilə ayrı-ayrılıqda danışıqlar aparılsa da, hələlik, sülh sazişi imzalanmayıb.

Baltikyanı ölkələr - Estoniya, Latviya və Litva sabah, fevralın 8-də Rusiya, Belarus və Rusiyanın Kalininqrad anklavını birləşdirən IPS/UPS elektrik ötürmə şəbəkəsindən ayrılacaq.

Fevralın 9-da bu üç ölkə qərbdə Portuqaliyadan şərqdə Ukrayna və Türkiyəyə qədər əksər Avropa ölkələrini əhatə edən Avropa qitəsinin sinxron şəbəkəsinə (UCTE) qoşulacaq.

Baltikyanı ölkələrin Rusiya ilə elektrik əlaqələrini kəsməsi həm geosiyasi, həm də simvolik baxımdan əhəmiyyət daşıyır. Bu proses Rusiya prezidenti Vladimir Putinin üç il əvvəl Ukraynaya qoşun yeritməsi və Moskvanın Aİ ilə münasibətlərinin kəskin pisləşməsindən sonra sürətlənib.

"Bu, Rusiyanın və Belarusun enerji sistemindən asılılığımızın son qalan elementindən fiziki cəhətdən ayrılmadır", – Litva prezidenti Qitanas Nauseda bir neçə gün əvvəl "The Associated Press"ə verdiyi müsahibədə bildirib.

Avropa İttifaqının Xarici İşlər və Təhlükəsizlik Siyasəti üzrə Ali Nümayəndəsi və Estoniyanın keçmiş baş naziri Kaya Kallas fevralın 7-də X sosial şəbəkəsindəki paylaşımında qeyd edib ki, Rusiya artıq bu ölkələri enerji ilə şantaj edə bilməyəcək: "Litva, Latviya və Estoniya sabah Rusiyanın elektrik şəbəkəsindən həmişəlik ayrılacaqlar. Rusiya artıq enerjidən şantaj vasitəsi kimi istifadə edə bilməz. Bu, azadlıq və Avropanın birliyinin qələbəsidir".

Baltikyanı ölkələr ilk dəfə 2007-ci ildə Avropanın enerji şəbəkəsinə qoşulmağa hazır olduqlarını bildiriblər və 2018-ci ildə rəsmi müraciət ediblər.

ABŞ prezidenti Donald Tramp Birləşmiş Ştatlara və İsrailə qarşı istintaq başladan Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin (BCM) rəsmilərinə sanksiyalar tətbiq edən fərman imzalayıb.

Fevralın 6-da imzalanmış fərmanda Haaqa məhkəməsinin ABŞ və onun müttəfiqi - İsrailə qarşı "qeyri-legitim və əsassız" addımlar atdığı, məhkəmənin verdiyi qərarların Birləşmiş Ştatların hazırkı və keçmiş əməkdaşlarını, o cümlədən Amerika hərbçilərini birbaşa risk altına qoyaraq təhlükəli presedent yaratdığı qeyd olunub.

Sanksiyalar BCM rəsmilərinin, əməkdaşlarının və onların ailə üzvlərinin ABŞ-yə girişini qadağan edir və bu ölkənin yurisdiksiyasında olan aktivlərini dondurur. Sanksiyalar həmçinin məhkəmənin istintaqına yardım edən şəxslərə də şamil olunur.

Prezident Trampın bu fərmanı Haaqa məhkəməsinin haqqında həbs orderi çıxardığı İsrail baş naziri Benyamin Netanyahunun Ağ evdəki görüşündən bir neçə gün sonraya təsadüf edir.

Tramp 2020-ci ildə, birinci prezidentlik dövründə BCM-nin ozamankı prokuroru Fatu Bensuda və digər yüksəkvəzifəli rəsmilərinə qarşı maliyyə sanksiyaları və viza qadağası tətbiq etmişdi. Bu addım Bensudanın ABŞ hərbçilərinin Əfqanıstanda hərbi cinayətlər törətməsi ilə bağlı istintaqa başlamasından sonra atılmışdı.

Prezident Co Bayden 2021-ci ildə vəzifəyə başladıqdan qısa müddət sonra bu sanksiyaları ləğv etmişdi. Daha sonra BCM-nin baş prokuroru Kərim Xan Birləşmiş Ştatları faktiki olaraq Əfqanıstanla bağlı istintaqdan çıxartdı.

Avropa Komissiyası: BCM qlobal cəzasızlığa qarşı sərbəst mübarizə apara bilməlidir

Avropa Komissiyası xəbərdarlıq edib ki, ABŞ prezidenti Trampın Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə (BCM) sanksiya tətbiqi qərarı Rusiyanın Ukraynada törətdiklərinə qarşı ədalətin tələb olunmasını təhlükə altına alır.

"Komissiya Trampın qərarının nəticələrini izləyəcək və mümkün əlavə addımları dəyərləndirəcək", - Avropa Komissiyasının rəsmisi deyib.

Avropa Komissiyasının prezidenti Ursula Fon der Lyayen isə fevralın 7-də X sosial şəbəkə hesabında paylaşımında bildirib ki, "Avropa həmişə ədaləti və beynəlxalq hüquqa hörməti müdafiə edəcək".

"BCM beynəlxalq cinayətlərə görə məsuliyyəti təmin edir və dünyada qurbanların səsini eşitdirir. O, qlobal cəzasızlığa qarşı mübarizəni maneəsiz şəkildə aparmaq imkanına malik olmalıdır", – o qeyd edib.

Fevralın 6-da Ukrayna qüvvələrinin Rusiyanın Kursk vilayətində başlatdığı hərbi əməliyyatın altıncı ayı tamam oldu. 2024-cü ilin 6 avqust tarixində Ukrayna hərbi qüvvələri Kursk bölgəsinə hücum başlatmış, Sudja şəhəri daxil olmaqla geniş əraziləri ələ keçirmişdi.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski fevralın 6-sı gecə yayımladığı müraciətində bildirib ki, bu əməliyyat müharibəni Rusiyanın daxilinə daşıyıb.

"Rusiyanın ərazisində həyata keçirdiyimiz aktiv əməliyyatlarla müharibəni onların evinə gətirdik", –o əlavə edib.

Lakin prezident ölkənin qeyri-rəsmi hərbi bloqları və Rusiya Müdafiə Nazirliyinin (MN) əks-hücumla bağlı yaydığı məlumata heç bir şərh verməyib. Rusiya MN Ukrayna qüvvələrinin Kursk bölgəsindəki yeni əks-hücum cəhdlərinin uğursuz olduğunu və ağır itkilərə uğradığını vurğulayıb.

Ukrayna Kursk bölgəsindəki mövqeyini Rusiya ilə mümkün sülh danışıqlarında faydalı bir rıçaq kimi görür.

Zelenski fevralın 5-də X sosial şəbəkəsində etdiyi paylaşımda "Bir gün, müharibə diplomatik həllə doğru irəlilədikdə bu əməliyyatın nə qədər vacib olduğunu görəcəksiniz" deyə vurğulayıb.

Zelenskinin ofisi fevralın 6-da bildirib ki, Ukraynanın ələ keçirdiyi sərhəd bölgələrində yaşayan yüzlərlə rusiyalı mülki vətəndaşın Rusiyanın nəzarətindəki ərazilərə qayıtması üçün humanitar dəhliz açmağa hazırdır.

ABŞ prezidenti Donald Tramp fevralın 5-də transgenderlərin qadın idman kateqoriyalarında yarışmasını qadağan edən fərman imzalayıb.

Sənədin imzalanma mərasimində onlarla gənc idmançının əhatəsində olan prezident Tramp deyib: "Qadın idmanına qarşı müharibə bitdi. Mənim administrasiyam kişilərin qadın idmançıları məğlub etməsinə və döyməsinə kənardan baxıb dözməyəcək".

Sənəd fərmanın bütün ölkə ərazisində dərhal icrasını tələb edir. Transfemin şəxslərin qadın idmanlarında yarışmasına icazə verən hər hansı məktəb federal maliyyədən məhrum ediləcək.

"Voice of America" xəbər verir ki, təşəbbüs tərəfdarları fərmanı "ədalətin bərpası" adlandırır, əleyhdarlar isə idmançıların kiçik kateqoriyasının hüquqlarının pozulduğunu iddia edirlər.

Milli Tələbə İdmanı Assosiasiyasının (NCAA) prezidenti dekabrda Senatda keçirilən dinləmələrdə 1100 təhsil müəssisəsində yarışan 520 min idmançı arasında 10-dan da az transgender atletin olduğunu bildirib.

Eyni zamanda, sorğular göstərir ki, amerikalıların əksəriyyəti transların cinsi kimliyinə uyğun gələn idman yarışlarında iştirakına qarşıdır.

Legitimliyi beşinci prezident Salome Zurabişvili, müxalifət və Gürcüstan ictimaiyyətinin əhəmiyyətli bir hissəsi tərəfindən tanınmayan Gürcüstan parlamenti 49 deputatın səlahiyyətlərinə xitam verib. Belə ki "Birlik – Milli Hərəkat", "Dəyişiklik uğrunda Koalisiya" və "Güclü Gürcüstan" partiyalarının üzvlərinin mandatlarına son verilib. Müvafiq qərarın qəbul edilməsinə deputatların ötən ilin noyabrında mandatlarının ləğvi ilə bağlı parlamentə müraciət etməsi səbəb olub.

İndiki mərhələdə sabiq baş nazir Giorgi Qaxariyanın "Gürcüstan Naminə" partiyası 12 mandatla parlamentdə qalır. Qaxariyanın partiyası, 2024-cü il oktyabrın 26-da keçirilən seçkilərdə seçki baryerini aşan digər partiyalar kimi, səsvermənin nəticələrini "qeyri-legitim" adlandırır və parlament fəaliyyətində iştirak etmir. Lakin partiyanın təmsilçiləri deputat mandatlarına son verilməsi üçün ərizə ilə müraciət etməyiblər.

Gürcüstan Mərkəzi Seçki Komissiyasının yekun protokoluna əsasən, 2024-cü il parlament seçkilərinin nəticələrinə görə, "Güclü Gürcüstan" 14, "Dəyişiklik uğrunda Koalisiya" 19, "Birlik – Milli Hərəkat" isə 16 mandat alıb.

Bu partiyaların təmsilçiləri 2024-cü ilin noyabr və dekabr aylarında parlament üzvü kimi səlahiyyətlərinə vaxtından əvvəl xitam verilməsini tələb edən bəyanatlar yazmışdılar.

2024-cü ilin noyabrından bəri Gürcüstanda yeni parlament seçkiləri tələbi ilə etirazlar keçirilir.

Azərbaycan Ukraynaya humanitar yardım məqsədilə 1 milyon ABŞ dolları vəsait ayırıb.

AZƏRTAC-ın xəbərinə görə, prezident İlham Əliyev bununla bağlı sərəncam imzalayıb.

Sərəncama əsasən, həmin məqsədlə Azərbaycan Prezidentinin ehtiyat fondundan Energetika Nazirliyinə 1 milyon ABŞ dollarının manat ekvivalentində vəsait ayrılmalıdır.

Azərbaycan bundan əvvəl də Ukraynaya bir neçə dəfə humanitar yardımlar edib.

2022-ci il fevralın 24-də Rusiya Ukraynaya yenidən təcavüzə başlayıb. Doqquz il əvvəl də Rusiya Ukraynanın bir hissəsini-Krımı tutmuşdu. Onda Rusiyaya sanksiyalar tətbiq edilməyə başlanmışdı. Yeni müharibədən sonra Qərb və dünyanın bir sıra ölkələri Rusiyaya sanksiyaları genişləndirib. Amma Azərbaycan bu sanksiyalara qoşulmur. Bununla belə, Ukraynaya humanitar yardım göstərdiyini və onun ərazi bütövlüyünü tanıdığını açıqlayıb.

Başqa tərəfdən, 2022-ci il fevralın 22-də Moskvada "Azərbaycan Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasında müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyəti haqqında Bəyannamə" imzalanıb. Bu sənəddə iki ölkə arasında siyasi, iqtisadi və daha bir çox sahələrdə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsindən bəhs olunur.

ABŞ prezidenti Donald Tramp ölkəsinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) İnsan Hüquqları Şurasından çəkildiyini və BMT-nin fələstinli qaçqınlara yardım agentliyinə maliyyə dəstəyi ayırmayacağını bəyan edib.

Prezident Tramp fevralın 4-də İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu ilə Ağ evdə görüşdən əvvəl bununla bağlı müvafiq əmrlər imzalayıb.

İsrail BMT İnsan Hüquqları Şurası (UNHRC) və BMT-nin Fələstinli Qaçqınlara Yardım və İşlərin Təşkili üzrə Yaxın Şərq Agentliyini (UNRWA) İsrailə qarşı mənfi mövqedə və antisemitizmlə ittiham edir.

Əmrdə bildirilir ki, ABŞ İkinci Dünya müharibəsindən sonra gələcək qlobal münaqişələrin qarşısını almaq, beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyin təşviqi məqsədilə BMT-nin yaradılmasına kömək edib. Lakin bəzi BMT agentlikləri "bu missiyadan uzaqlaşaraq, əksinə, Birləşmiş Ştatların maraqlarına zidd hərəkət edir, müttəfiqlərimizi hədəf alır və antisemitizmi təbliğ edir".

Trampın imzaladığı sənəddə o da deyilir ki, ABŞ BMT-nin Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatındakı (UNESCO) üzvlüyünü də yenidən nəzərdən keçirəcək. Qeyd olunub ki, buna səbəb təşkilat daxilində islahatların aparılmaması, UNESCO-nun davamlı olaraq İsrailə qarşı mənfi mövqedə olması və artan borclarla bağlı narahatlıqlara düzgün yanaşmamasıdır.

Tramp bildirib ki, BMT-nin "böyük" potensialına əsaslanaraq ABŞ onunla birgə irəliləməyə davam edəcək, amma əlavə edib ki, BMT-nin əsas məqsədi münaqişələri çözmək olmalıdır.

BMT-nin fələstinlilərə yardım agentliyi (UNRWA) hazırda Qəzzadakı müharibədən qaçqın düşən 1.9 milyon insanı humanitar yardımla təmin edir. Bu yardımlar o insanlar üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.

İsrail BMT-nin sözügedən agentliyinin 12 işçisini 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS hücumunda iştirakda ittiham etmişdi. Bundan sonra - 2024-cü ilin yanvarında prezident Bayden agentliyə maliyyə yardımlarını dayandırmışdı.

Tramp birinci prezidentlik dövründə də Birləşmiş Ştatları BMT-nin İnsan Hüquqları Şurasından geri çəkmişdi. Həmin dövrdə ölkənin BMT-dəki səfiri Nikki Heyli qurumu İsraillə qarşı davamlı qərəzdə ittiham etmiş və Şuranın üzvləri arasında insan hüquqları pozucularının olduğunu bildirmişdi.

Prezident Co Baydenin dövründə ölkənin BMT İnsan Hüquqları Şurasına iştirakı bərpa olunsa da, ötən ilin sentyabrında ABŞ-nin ikinci ardıcıl müddətə seçilmək üçün müraciət etməyəcəyi açıqlanmışdı.

Fevralın 4-də ABŞ prezidenti Donald Tramp İranın neft ixracına zərbə vurmaq və bu ölkənin nüvə proqramını ləngitmək məqsədilə "maksimum iqtisadi təzyiq" siyasətinin bərpasına dair sənəd imzalayıb.

İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunu Ağ evdə qəbul etməzdən əvvəl Tramp ilk prezidentlik dönəmində tətbiq etdiyi siyasətin bərpasına dair prezident memorandumunu imzalayıb.

Memorandum çərçivəsində Maliyyə və Dövlət Departamentlərinə İranın neft ixracını sıfıra endirməyə yönəlmiş kampaniyanın həyata keçirilməsi tapşırılır.

Memorandumu imzalayarkən Tramp bunu çox sərt bir addım kimi xarakterizə edib, lakin, eyni zamanda, İranla razılaşmaya açıq və İran rəhbərliyi ilə danışıqlara hazır olduğunu bildirib.

"Mənim üçün bu çox sadədir: İran nüvə silahına sahib ola bilməz", –Tramp vurğulayıb. Tehranın nüvə silahına nə qədər yaxın olduğu barədə sualı cavablandırarkən isə "Onlar həddindən artıq yaxındırlar", – deyə əlavə edib.

Tramp 2018-ci ildə İranın nüvə proqramını məhdudlaşdırmaq qarşılığında sanksiyaların yüngülləşdirilməsini nəzərdə tutan beynəlxalq sazişdən (JCPOA) Birləşmiş Ştatların çıxdığını elan edib və 2020-ci ildə İranın əsas generallarından birinin öldürülməsi barədə göstəriş verib.

Tramp İranla razılaşma əldə etmək istəyir

Fevralın 4-də İsrailin baş naziri Netanyahu ilə birgə mətbuat konfransında Tramp İranın sülh və uğur əldə etməsini istədiyini bildirib. O, iranlıları "inanılmaz bir xalq" olaraq tərif edib.

"Mən bunu çox diqqətlə dinləyən İran üçün deyirəm: Mən yaxşı bir razılaşma əldə etmək istərdim. Elə bir razılaşma ki, siz də həyatınıza davam edə biləsiniz", –Tramp mətbuat konfransında bildirib.

İranın Ali Dini rəhbəri Əli Xamenei ötən həftə sanksiyaların yüngülləşdirilməsi ümidi ilə Tramp administrasiyası ilə danışıqlara başlamağa razılıq verdiyini işarə edib. İranın Strateji İşlər üzrə vitse-prezidenti Məhəmməd Cavad Zərif isə daha əvvəl Trampı rasionallığı seçməyə və nüvə danışıqlarına yenidən başlamağa çağırıb.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski bəyan edib ki, ölkədə təxminən üç ildir davam edən müharibəyə son qoymaq üçün Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə birbaşa danışıqlara gedə bilər. Lakin o, belə bir addımı yalnız Ukraynada sülhün təmin olunmasının yeganə yolu olduğu təqdirdə atacağını vurğulayıb.

Zelenski həmçinin Rusiyaya tətbiq olunmuş sanksiyaların ləğvinə qarşı xəbərdarlıq edib və Ukraynanın təhlükəsizlik zəmanətləri ilə bağlı ehtiyacına cavab olaraq nüvə silahları məsələsini gündəmə gətirib. Ukrayna prezidenti bu fikirləri fevralın 4-də britaniyalı jurnalist Pirs Morqana verdiyi müsahibədə səsləndirib.

Müharibənin dayandırılması ilə bağlı danışıqlara toxunan Ukrayna prezidenti Zelenski bildirib: "Əgər insanlar diplomatik yola keçməli olduğumuza inanırlarsa, mən də diplomatik prosesə hazır olduğumuza inanıram, bu danışıqlarda ABŞ, Avropa, Ukrayna və Rusiya iştirak etməlidir".

Putinlə danışıqlar masasında üz-üzə oturarkən keçirəcəyi hisslə bağlı sualı cavablandıran Zelenski: "Əgər bu, Ukrayna vətəndaşlarına sülh gətirə biləcəyimiz və insan itkisinin qarşısını ala biləcəyimiz yeganə formatdırsa, biz mütləq bu formata gedəcəyik. Ona qarşı mehriban olmayacağam, çünki onu düşmən hesab edirəm. Düzünü desəm, düşünürəm ki, o da məni düşmən kimi görür".

"Nüvə raketləri kömək edə bilər"

Müsahibədə Zelenski vurğulayıb ki, Rusiyaya qarşı sanksiyaların yumşaldılması ikinci bir işğal riskini artıracaq.

O, təhlükəsizlik zəmanətləri barədə sualı cavablandırarkən Ukraynanın nüvə silahına sahib olması ilə bağlı fikirlərini də səsləndirib. Zelenski qeyd edib ki, əgər Ukraynanın NATO-ya üzvlük prosesi illərlə, hətta onilliklərlə uzanarsa, ölkənin nüvə silahına malik olması Putinin yeni hücumuna qarşı yetərli təhlükəsizlik təminatı ola bilər.

O, eyni zamanda, vurğulayıb ki, Ukraynanın NATO-ya üzvlüklə bağlı yol xəritəsi hələ də Kiyevin müharibəni dayandırmaq və təhlükəsizlik zəmanətləri əldə etmək üçün üstünlük verdiyi yoldur. Lakin o, nüvə raketləri ilə bağlı məsələni qaldırmağın "tamamilə ədalətli" olduğunu bildirib.

"Onlar bizə elə bir sayda raket verəcəklərmi ki, biz Rusiyanı dayandıra bilək? Buna əmin deyiləm, amma düşünürəm ki, bu (nüvə raketləri), kömək edə bilər. Əks təqdirdə, Rusiyanın nüvə raketlərini hansı raketlər dayandıra bilər?", - Zelenski əlavə edib.

Ukrayna prezidenti Kiyevin döyüş meydanında Rusiya qüvvələrinin qarşısını almaqda çətinlik çəkdiyini də etiraf edib və Ukraynanın Rusiyanın tutduğu əraziləri geri almasının mümkün olmadığını vurğulayıb.

"Təəssüf ki, tərəfdaşlarımızın verdiyi dəstək Putini tam olaraq ərazilərimizdən çıxarmağa kifayət etmir", - Ukrayna dövlət başçısı əlavə edib.

İtaliyanın şəxsi məlumatların qorunması üzrə tənzimləyici qurumu (GPDP) Çinin "DeepSeek-R1" süni intellekt tətbiqinin ölkədə "Apple" və "Google" onlayn mağazalarından çıxarıldığını açıqlayıb.

GPDP bildirib ki, "DeepSeek"dən şəxsi məlumatların istifadəsi ilə bağlı suallarına cavab tələb edib. Qurum hansı şəxsi məlumatların hansı məqsədlə toplandığını, onların Çində saxlanıb-saxlanılmadığını öyrənmək istəyib. Lakin qarşı tərəf GPDP-nin suallarına cavab verməyib.

Tənzimləyici qurum Çin neyron şəbəkəsinin tərtibatçılarına italiyalı müştərilərin məlumatlarını emal etməmək və Avropa qanunvericiliyinə uyğunluq tələbi ilə sorğu göndərib. Çin şirkətlərinin cavabı o olub ki, şirkət Avropada fəaliyyət göstərmir və Avropa qanunlarına tabe deyil. GPDP bu cavabı əsassız sayıb və mümkün qanun pozuntuları ilə bağlı araşdırmaya başlayıb.

"Il Sole 24 Ore" nəşri yazır ki, GPDP-nin tələbindən sonra "DeepSeek" artıq tətbiqini İtaliya bazarından çıxarıb, lakin internet saytı vasitəsilə fəaliyyətini davam etdirir.

"DeepSeek-R1" İtaliya bazarından çıxarılmazdan əvvəl ölkədə ən çox yüklənən applikasiya olub.

Buna da bax:

Tramp 'DeepSeek'in yüksəlişini ABŞ üçün 'xəbərdarlıq siqnalı' adlandırıb

Nyu-Yorkun federal məhkəməsi keçmiş demokrat senator Bob Menendesi 11 il həbs cəzasına məhkum edib. Keçmiş senator qızıl və nağd pulla rüşvət almaqda və Misirin xeyrinə qeyri-qanuni lobbiçilikdə təqsirli bilinib.

20 ildir Nyu-Cersi ştatından senator olmuş və bir müddət Senatın Xarici Əlaqələr Komitəsinə rəhbərlik etmiş Menendes keçən ilin yayında andlılar məhkəməsi onu təqsirli bildikdən sonra istefaya getməyə məcbur olub.

Məhkəmə zalında keçmiş senator göz yaşlarını saxlaya bilməyib, hakimdən güzəştə getməsini xahiş edib. Menendes ailəsinin dəstəyindən başqa həyatda sahib olduğu hər şeyi itirdiyini deyib.

Hakim hökmü elan edərkən qeyd edib ki, Menendesin yaxşı adı, reputasiyası və gücü olsa da, o, bütün bunlardan öz şəxsi məqsədləri, varlanmaq üçün istifadə edib. Təhqiqatın nəticəsində görə, senator Nyu-Cersidən olan üç iş adamından onların maraqlarının müdafiəsi qarşılığında rüşvət alıb. Onun Misir hökumətindən bu ölkənin maraqları ilə bağlı Senatda lobbiçilik, Birləşmiş Ştatların Qahirəyə sərfəli hərbi yardım müqavilələrini təmin etməsi üçün rüşvət aldığı iddia olunur.

Menendesin evində axtarış zamanı Federal Təhlükəsizlik Bürosunun (FBI) əməkdaşları təxminən 500 min dollar pul və qızıl külçələr tapıblar. Sabiq senator təqsirsiz olduğunu israr edir və hökmdən apellyasiya şikayəti vermək niyyətindədir.

Uzun müddətdir demokrat olaraq hazırkı prezident Donald Trampın əleyhdarı olsa da, Menendes öz bəyanatında əvvəllər Trampın Nyu-York məhkəmələrinin siyasiləşdirilməsi ilə bağlı fikirləri ilə razılaşıb və prezidentin məhkəmə sisteminə inamı bərpa edəcəyinə ümidini bildirib.

BMT-nin baş katibi Antonio Quterreş Qəzzada çalışmış ABŞ həkimləri ilə görüşdükdən sonra təcili müalicə üçün 2 min 500 uşağın Qəzzadan dərhal təxliyə edilməsi ilə bağlı çağırış edib. Quterreş yanvarın 30-da amerikalı həkimlərlə görüşündən dərindən təsirləndiyini bildirib. Görüşdən sonra X sosial mediasında paylaşım edərək "2 min 500 uşaq dərhal təxliyə edilməli, onların ailələrinə və icmalarına qayıtmaq hüququ təmin olunmalıdır", – deyə vurğulayıb.

Həkimlər görüşdə bu uşaqların qarşıdakı həftələrdə ölüm riski ilə üz-üzə olduğunu bildiriblər.

"Reuters" xəbər verir ki, Quterreşlə görüşən bu dörd həkim İsrail və HƏMAS (ABŞ və Aİ tərəfindən terrorçu qrup kimi tanınır) arasında 15 ay davam edən müharibə zamanı müxtəlif vaxtlarda Qəzzada könüllü fəaliyyət göstəriblər.

İsrail və HƏMAS arasında atəşkəsin qüvvəyə minməsindən bir neçə gün əvvəl Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) 12 mindən çox xəstənin tibbi təxliyə gözlədiyini bəyan etmişdi.

"Ən azı 2 min 500 uşaq qarşıdakı bir neçə həftə ərzində ölüm təhlükəsi altındadır. Bəziləri artıq bu dəqiqə dünyasını dəyişir. Bəziləri sabah öləcək. Bəziləri isə ondan sonrakı gün", - kaliforniyalı cərrah Ferouz Sidhva bildirib.

Stenford Universiteti Xəstəxanasının təcili yardım həkimi Ayeşa Xan isə Qəzzada olarkən burada protez və reabilitasiya imkanları olmayan çox sayda amputasiya edilmiş uşaqlarla qarşılaşdığını bildirib.

Qəzzada könüllü olmuş çikaqolu təcili yardım həkimi isə jurnalistlərə deyib ki, atəşkəs razılaşmasına əsasən, tibbi təxliyələr üçün mexanizm yaradılmalı idi: "Lakin biz hələ də həmin prosesin necə işlədiyini görməmişik".

Həkim uşaqların çıxarılması üçün heç bir rəsmi prosesin olmadığını da əlavə edib: "Bəs onlar geri qayıda biləcəklərmi? Hazırda Rəfah sərhəd-keçid məntəqəsinin yalnız çıxış üçün açılması müzakirə olunur, lakin bu, qayıtmaq hüququ olmadan çıxış deməkdir".

Yanvarın əvvəlində, atəşkəsdən öncə ÜST müharibənin başladığı 2023-cü ilin oktyabrından bəri onun dəstəyi ilə 5 min 383 xəstənin təxliyə olunduğunu açıqlamışdı. Bu xəstələrin əksəriyyəti ilk yeddi ay ərzində, Misirlə Qəzza arasındakı Rəfah sərhəd-keçid məntəqəsinin bağlanmasından əvvəl çıxarıla bilmişdi.

Xatırlatma

İsrail və HƏMAS arasında müharibə 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS silahlılarının İsrailin cənubundakı yaşayış məntəqələrinə hücumu ilə başlayıb. Təxminən 1 min 200 nəfər, əsasən, dinc sakinlər öldürülüb, 251 nəfər girov götürülərək Qəzzaya aparılıb. İsrail buna cavab olaraq Fələstin anklavında dağıdıcı müharibəyə başlayıb. HƏMAS-ın nəzarətindəki Qəzza Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, bu müharibə 46 mindən çox insanın ölümünə səbəb olub. İsrailin hərbi əməliyyatları nəticəsində Qəzza kütləvi dağıntılarla üzləşib və 2.3 milyon sakininin əksəriyyəti evlərini tərk etmək məcburiyyətində qalıb.

2025-ci il yanvarın 15-də tərəflər arasında atəşkəs əldə olunub. Bir neçə mərhələdən ibarət olan razılaşma HƏMAS-ın Qəzzadakı israilli girovları azad etməsi, 2 minə yaxın fələstinli məhbusun İsrail həbsxanalarından buraxılması, fələstinlilərin öz evlərinə qayıtması, HƏMAS tərəfindən idarə olunan anklava humanitar yardımın daxil olması kimi müddəaları ehtiva edir.

İsveç mediasının yaydığı xəbərə görə, 38 yaşlı iraqlı qaçqın Salvan Momika yanvarın 29-u axşam saatlarında Stokholm şəhərinin Södertelye bölgəsindəki mənzilində güllələnib.

Stokholm polisi verdiyi açıqlamada hadisə ilə bağlı beş nəfərin saxlanıldığını bildirib.

İsveçdə yaşayan Momika 2023-cü ildə bir neçə dəfə antiislam aksiyası təşkil edib. Bu aksiyalardan birində o, Stokholm mərkəzi məscidinin qarşısında İslamın müqəddəs kitabını yandırıb. Bu hadisə Müsəlman ölkələrində ciddi qəzəbə səbəb olub. İsveçin Bağdaddakı səfirliyi iki dəfə hücuma məruz qalıb, İsveç səfiri diplomatik böhran fonunda ölkədən çıxarılıb.

2023-cü ilin avqustunda İsveçin təhlükəsizlik xidməti Quranın yandırılmasından sonra ölkənin prioritet hədəfə çevrildiyini əsas gətirərək terror təhlükəsi səviyyəsini beş ballıq şkala üzrə dördə qaldırıb.

İsveç hökuməti bu hərəkətləri pisləsə də, ölkədə ifadə və toplaşmaq azadlığının konstitusiya ilə qorunduğunu vurğulayıb. Bununla belə, isveçli prokurorlar kontekstdən və hadisə zamanı verilən açıqlamalardan asılı olaraq, belə hərəkətlərin "etnik qrupa qarşı nifrət təbliğatı" kimi də qiymətləndirilə biləcəyini bəyan edib.

S.Momikanın işi digər bir etirazçı Salvan Nacem ilə birgə məhkəmədə idi və yanvarın 30-da məhkəmə qərar çıxarmalı idi. Stokholm məhkəməsi açıqlama yayaraq bildirib ki, məhkəmə hökmü təqsirləndirilən şəxslərdən birinin ölməsi səbəbi ilə təxirə salıb.